Birey sosyal bir varlıktır. Sosyal etkileşimde bulunmak bir bireyin bulunduğu toplum içerisinde var olduğunu hissetmesini sağlayan bir durumdur. Sağlıklı ilişkiler ile birey kendine ait düşünce örüntülerini ortaya çıkarır. Bunların olumlu bir doğrultuda ilerlemesinde bireyin sahip olması gereken iletişim becerilerinin rolü büyüktür.
Birey iletişimini engelleyecek bazı bozukluklara sahip olabilir. Bu bozukluklardan biri sosyal fobidir (sosyal anksiyete, sosyal kaygı). Sosyal fobi ; bireyin yaptıklarının yorumlanacağı , değerlendirileceği bir ortamdan kaçınma durumu göstermesi ve beraberinde hissettiği korku, titreme, utanç, aşağılanma, çarpıntı, kızarma, kendini eleştirme durumlarıdır . Sürekli bir endişe duyma durumu ile bireyde davranışlarını kısıtlama, sosyal ortamlardan kaçınma, performansta düşüş olarak kendini gösterir. Kısacası bireyin yargılanmaktan korktuğu durumlarda yaşadığı yoğun kaygıdır. DSM-III-R’de sosyal fobi eleştirileceği durumdan sürekli ve gerçeğe uygun olmayan korku duyma ve kaçınma durumu olarak ifade edilmiştir.(Dilbaz, 1997) Sosyal fobi kişide toplum önünde konuşamama, kalabalık ortamlarda yemek yiyememe, göz temasında süreklilik elde edememe şeklinde kısıtlamalar gösterebilir.
İletişim becerileri , etkin bir dinleme ve etkili bir cevap verme ile karşı tarafı anladığını belirten sağlıklı bir iletişimin yapı taşıdır. İletişimi doğru anlamak ve kurmak için sahip olduğumuz iletişim becerilerini gerekli ortamlarda doğru kullanmak önemlidir. Doğru iletişim becerileri ile sağlıklı iletişimler kurulabilir. İletişim, bireyin yaşadığı toplum içerisinde devamlılığını sağlayacak olan temel yapı taşlarından biridir. İletişimle birey var olabilir. Sosyal fobi bireyin iletişimini ketleyen bir bozukluktur. Denilebilir ki sosyal fobinin artması durumunda iletişim becerilerinde azalma görülmesi olasıdır.
Literatürdeki çalışmalar, sosyal fobinin iletişim becerileri üzerindeki negatif yönlü ilişkisini ortaya koymaktadır. Örneğin Bilge ve arkadaşlarının (2016) çalışmalarında ergenlerde iletişim becerileri psiko-eğitim programının sosyal fobi üzerindeki etkisi incelemişlerdir. Çalışma sonucunda sosyal fobi ve iletişim becerileri arasındaki ters orantı ortaya konmuş , sosyal fobi düzeyinin azalmasında iletişim becerileri için uygulanan bilişsel-davranışsal tekniklerin başarılı olduğunu sonucunu elde etmişlerdir.
Sosyal fobi, sadece içsel bir mücadele değil, aynı zamanda iletişim özelliklerini olumsuz etkileyerek sosyal bağlantıları zorlaştırabilir. Bu durumda sosyal fobi, bireylerin sosyal paylaşımdan kaçınmaya ve izolasyona sürüklenmelerine neden olabilmektedir.Bu nedenle bireyin öncesinde bozukluk hakkında farkındalık geliştirmesi (tanıma, başa çıkma stratejileri edinme vs), sosyal etkileşimlere adım adım maruz kalma, başkalarının ne şekilde iletişim kurabildiğini gözlemleme (rol model edinme) ayrıca profesyonel destek almak sürecin etkili bir şekilde ilerlemesine yardımcı olacaktır. Tüm bunlarla birlikte süreç içerisinde sabır, zaman ve kesintisiz çabanın önemi yadsınamaz .
Kaynakça:
-Dilbaz, N. (1997). Sosyal Fobi. Psikiyatri Dünyası, 1(1), 18-24.
-Bilge, Y., Bilge, Y., Ertekin, G. (2016). Ergenlerde İletişim Becerileri Psiko-eğitim Programının Sosyal Fobi Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Çekmece İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8-9), 199-214.
Psikolog Elçin Irmak
Comments